رادیوگرافی دندان با هدف ارزیابی سلامت دهان انجام می‌شود. در این نوع تصویربرداری از پرتوهای ایکس با دز پایین برای ایجاد تصاویر داخل دهانی دندان‌ها و لثه‌ها استفاده می‌شود. این تصاویر می‌توانند به دندانپزشک برای شناسایی مشکلات دندانی مانند حفره‌ها، پوسیدگی دندان و دندان‌های آسیب‌دیده کمک کنند.

رادیوگرافی دندان چیست

تصویربرداری دندان با اشعه ایکس معمولا سالانه با مراجعه به دندانپزشک انجام می‌گیرد. تصویربرداری‌ها همچنین می‌توانند با درخواست دندانپزشک به دنبال ایجاد مشکل یا درمان دندانی، تعداد دفعات بیشتری به کار گرفته شوند. فاکتورهایی که بر تصویربرداری دندانپزشکی با اشعه ایکس اثر می‌گذارند شامل: سن، سلامت فعلی دهان و دندان، نشانه‌های بیماری دهانی، سابقه بیماری‌های لثه و یا پوسیدگی دندان می‌شوند. اگر بیمار جدیدی هستید، احتمالاً تحت پرتونگاری دندانی قرار می‌گیرید تا دندانپزشک جدید شما بتواند تصویری شفاف از سلامت دنداننان به دست آورد.

خطرات رادیوگرافی دندان با اشعه ایکس

با اینکه در تصویربرداری دندان از اشعه ایکس استفاده می‌شود اما میزان آن به‌قدری کم است که برای کودکان و بزرگسالان، ایمن محسوب می‌شود. در صورتیکه دندانپزشک شما از تصویربرداری دیجیتال به جای فیلم‌های معمولی استفاده کند، خطرات ناشی از پرتوگیری کاهش بیشتری می‌یابد.

برای تصویربرداری یک پیش‌بند محافظ بر روی قفسه سینه، شکم و لگن قرار می‌گیرد تا از پرتوگیری ناخواسته به اندام‌های حیاتی جلوگیری شود. هم‌چنین ممکن است یک محافظ تیروئید بر روی غده تیروئید قرار داده شود. کودکان و زنان باردار یا زنانی که در سن باروری هستند، باید از یک پیش‌بند سربی محافظ استفاده کنند.

باید به این نکته توجه کرد که بارداری یک شرایط استثناست. زنان باردار یا زنانی که احتمال بارداری در آن‌ها وجود دارد، باید از دریافت هرگونه اشعه ایکس خودداری کنند؛ چون این پرتوگیری برای رشد جنین ایمن نیست.

آمادگی های لازم برای انجام رادیوگرافی دندان

این تصویربرداری به هیچ نوع آمادگی خاصی نیاز ندارد. تنها کاری که باید انجام شود، مسواک زدن قبل از مراجعه به بخش تصویربرداری است.

انواع تصویربرداری دندانی با اشعه ایکس به‌طور کلی به دسته تصویربرداری‌های داخل دهانی و تصویربرداری‌های خارج دهانی تقسیم می‌شود. رادیوگرافی‌های داخل دهانی رایج‎ترین نوع تصویربرداری اشعه ایکس هستند که هر کدام جنبه‌های مختلفی از دندان را نشان می‌دهند. تصویربرداری خارج دهانی نیز برای تشخیص مشکلات دندانی فک و جمجمه به کار می‌روند.

انواع رادیوگرافی دندان با تصویربرداری داخل دهانی

انواع مختلفی از روش‌های تصویربرداری دندان با اشعه ایکس وجود دارند که هر کدام نماهای متفاوتی از دندان را ثبت می‌کنند. معروف‌ترین روش‌های تصویربرداری داخل دهانی به شرح زیر هستند:

(Bitewing) رادیوگرافی دندان بایت وینگ

در این تکنیک، بیمار یک قطعه کاغذی مخصوص را گاز می‌گیرد و تصویربرداری انجام می‌شود. با این روش، دندانپزشک می‌تواند تاج‌های دندان را به‌خوبی ببیند. این نوع تصویربرداری برای بررسی حفره‌های دندان‌ها (بین دندانی) بسیار مناسب است.

(Occlusal) رادیوگرافی دندان اکلوزال

تصویربرداری اکلوزال در یک شات تمامی دندان‌ها را نمایش می‌دهد و زمانی انجام می‌شود که فک بیمار بسته باشد. با این تصویربرداری دندانپزشک قادر است روی هم قرار گرفتن دندان‌های بالایی و پایینی را به خوبی ببیند. همچنین دندانپزشک می‌تواند ناهنجاری‌های آناتومیکی کف یا طاق دهان را به خوبی مشاهده کند.

رادیوگرافی دندان پری اپیکال (تک دندان)

در هر تصویربرداری پری اپیکال، تمام قسمت‌های یک دندان از فک فوقانی یا فک دندانی از ریشه تا تاج به تصویر کشیده می‌شود. با این نوع تصویربرداری هرگونه تغییرات غیرمعمول در ریشه و ساختارهای استخوانی آن نشان داده می‌شود.

انواع رادیوگرافی دندان با تصویربرداری خارج دهانی

رادیوگرافی دندان پانورامیک

در این نوع تصویربرداری، دستگاه به دور سر بیمار می‌چرخد و تنها با یک‌بار پرتودهی از تمام محیط دهان شامل تمام دندان‎های فک بالا و پایین تصویربرداری می‌کند. دندانپزشکان از این تکنیک برای بررسی دندان‌های آسیب دیده، دندان‎های عقل، برنامه‌ریزی برای کاشت ایمپلنت، تشخیص تومورها یا مشکلات فک استفاده می‌کنند.

رادیوگرافی دندان توموگرافی

توموگرافی، یک لایه خاص یا اسلایس از دهان را با محو کردن سایر لایه‌ها به صورت برجسته نشان می‌دهد. این تکنیک به بررسی ساختارهایی می‌پردازد که دیدن آن‌ها به دلیل وجود سایر ساختارهای اطراف، مشکل است.

رادیوگرافی دندان سفالومتری

در تکنیک سفالومتری به طور کامل از یک طرف سر بیمار تصویربرداری می‌شود. با تصاویر سفالومتری ارتباط دندان‌ها با فک و مشخصات هر دندان به تنهایی دیده می‌شود. متخصصین ارتودنسی معمولا از این نما برای به دست آوردن اطلاعت اختصاصی ساختار دندانی هر بیمار استفاده می‌کنند.

رادیوگرافی دندان سیالوگرام

در این تصویربرداری یک ماده رنگی به غدد بزاقی تزریق می‌شود و درنتیجه این غدد در فیلم رادیوگرافی دیده می‎شوند. باید به این نکته توجه داشت که غدد بزاقی جزء بافت نرم هستند و بنابراین در رادیوگرافی بدون تزریق مواد حاجب (رنگی) دیده نمی‎شوند. دندانپزشکان ممکن است این آزمون را برای بررسی مشکلات غدد بزاقی مانند انسداد یا سندروم Sjogren که اختلالی با علائم خشکی چشم و دهان است، درخواست نمایند. این اختلال می‌تواند در پوسیدگی دندان‌ها نقش داشته باشد.

رادیوگرافی دندان توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن دندان)

توموگرافی کامپیوتری یک نوع تصویربرداری است که نمای داخلی دندان‌ها را به‌صورت سه‌ بعدی نشان می‌دهد. این تصویربرداری به منظور بررسی مشکلات در استخوان‏‌های صورت مانند کیست‎‏ها، تومورها و شکستگی‌ها به کار می‌رود.

رادیوگرافی دندان با سی تی اسکن Cone Beam (CBCT)

CBCT نوعی تصویربرداری با اشعه ایکس است که تصاویری سه بعدی از ساختار دندان‎ها، بافت‎های نرم، عصب‏‎ها و استخوان‌ها ایجاد می‌نماید. این تصویربرداری به قرار دادن ایمپلنت‌ها در جای مناسب و ارزیابی کیست‌ها و تومورها در دهان و صورت کمک می‌کند. همچنین می‌تواند مشکلات لثه‎ها، ریشه‌های دندان و فک‎ها را تشخیص دهد. CBCT از بسیاری جهات به سی تی اسکن روتین دندان شباهت دارد اما نحوه تصویربرداری آن متفاوت است.

در CBCT دستگاه به دور سر بیمار می‌چرخد و تمام اطلاعات را در یک چرخش ایجاد می‌نماید. در سی تی اسکن معمولی اسلایس‌های مسطحی طی چندین بار چرخش دستگاه به دور سر بیمار ایجاد می‌شوند.

رادیوگرافی دندان دیجیتال

تصویربرداری دیجیتال یکی از انواع تصویربرداری‎های دو بعدی است که امکان ارسال مستقیم تصاویر را به کامپیوتر را فراهم می‎کند. این تصاویر می‌توانند روی مانیتور در عرض چند ثانیه نمایش داده شوند و ذخیره یا چاپ گردند. تصویربرداری دیجیتال در مقایسه با تصویربرداری معمولی چندین مزیت دارند.

به عنوان مثال قابلیت تقویت و بزرگنمایی تصویر در تصویربرداری دیجیتال وجود دارد. این موضوع باعث می‌شود تا دندانپزشک به راحتی بتواند کوچک‌ترین تغییراتی که با معاینه دهانی قابل رویت نیست را مشاهده کند. همچنین در صورت نیاز می‌تواند تصاویر را به صورت الکترونیکی برای دندانپزشک دیگری ارسال کند. نکته مهم اینجاست که بیمار در تصویربرداری دیجیتال اشعه کمتری نسبت به رادیوگرافی‌های معمولی دریافت می‌کند.